Wydawca treści
Psie zaprzęgi
Błękitne niebo. Wzdłuż drogi stoją rzędy drzew w białych czapach. Spod płóz sanek, ciągniętych przez dwie pary puszystych psów, pryskają w górę kawałki zmrożonego śniegu. Człowiek stojący na sankach krzyczy w niezrozumiałym języku. To nie jest obrazek z dalekiej Laponii, ani ekranizacja książki Jacka Londona, ale coraz częstszy widok w naszym kraju.
Psie zaprzęgi, bo tak należy nazywać dyscyplinę oficjalnie zarejestrowaną przez Ministerstwo Sportu i Turystyki, zdobywają w Polsce coraz większą popularność. I nie chodzi tutaj tylko o profesjonalistów zrzeszonych w klubach i biorących udział w zawodach na całym świecie, ale o ludzi, którzy kochają psy, ruch i przyrodę, a traktujących ten sport jako rekreację jest coraz więcej. Szczególnie, że to doskonały sposób na spędzenie wolnego czasu w lesie, ze swoimi czworonogami.
Bieszczady - stolicą
Choć polskie zimy charakterem odbiegają od tych z Północy, to i w naszym kraju z powodzeniem można jeździć psimi zaprzęgami. Świadczyć o tym mogą nie tylko sukcesy polskich maszerów (maszer to osoba prowadząca zaprzęg) w zawodach Pucharu Świata, Mistrzostw Świata, czy Europy, ale i coraz większa liczba takich imprez organizowana u nas.
Mało który region nadaje się do tego tak dobrze jak polskie góry. Stolicą sportów zaprzęgowych są Bieszczady, nazywane polską Alaską. Od dziesięciu lat w Baligrodzie odbywają się zawody o nazwie „W Krainie Wilka", są też nieco młodsze: „W Krainie Żubra" - w Lutowiskach i „W Kresowej Krainie" w okolicach Lubaczowa. Przyciągają coraz większe rzesze spragnionych rywalizacji zawodników, ich czworonogów oraz widzów. – Z roku na rok zwiększa się popularność tej dyscypliny - mówi Andrzej Ratymirski, założyciel i prezes rzeszowskiego Klubu Sportowego Psich Zaprzęgów „Nome", który od wielu lat jest współorganizatorem zawodów. – Niektórzy, by kibicować, przyjeżdżają nawet z odległych miejscowość.
Bieszczadzkim zawodom kroku stara się dotrzymać Polana Jakuszycka, gdzie co roku gości „Husqvarna Tour". – Nasza impreza jest bardzo widowiskowa – mówi Zyta Bałazy, nadleśniczy Nadleśnictwa Szklarska Poręba, po terenach którego przebiega większość tras. – Ale i w Górach Izerskich jest pięknie.
Zawody psich zaprzęgów promują dyscyplinę, poszczególne regiony Polski i jej przyrodę, integrują lokalne społeczności. Pętle tras przebiegają przez ośnieżone grzbiety gór i lasy. W ich wytyczaniu i organizowaniu zawodów często biorą udział nadleśnictwa. – Psim treningom służą akurat nieczynne drogi i szlaki zrywkowe. Na naszym terenie, ze względu na różnorodne formy ochrony przyrody, ciężko jest wyznaczyć stałe trasy. Organizatorzy co roku muszą uzgadniać ich przebieg i otrzymywać stosowną opinię od Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska – tłumaczy pani nadleśniczy.
Na sankach przez jezioro
Zaprzęgi to świetny sposób na oryginalną rekreację. – Psy dają doskonałą możliwość obcowania z przyrodą – mówi Jarosław Kemuś, leśniczy, właściciel ośmiu czworonogów rasy husky. Na co dzień kieruje szkółką w Doręgowicach (Nadleśnictwo Lutówko) i dużo czasu spędza w terenie. Twierdzi jednak, że uczuć, które towarzyszą powożeniu zaprzęgiem nie da się porównać z żadnymi innym. Dzikość psów idealnie komponuje się z naturą.
Chociaż mieszka na Pojezierzu Kaszubskim słynącym z łagodnych zim, nie ma problemów ze znalezieniem terenów nadających się do jazdy. – Można też jeździć po powierzchni jezior skutych lodem – tłumaczy. Nocleg przy kilkunastostopniowym mrozie w towarzystwie dziesięciu psów to niesamowite przeżycie. – Człowieka otacza cisza niekiedy tylko przerywana ich tajemniczym wyciem. Wracając z takiej wycieczki, czuję się, jakbym wracał z dalekiej północnej wyprawy – dodaje.
Pasjonaci zaprzęgów podkreślają, że ten sport jest bardzo mocno związany z lasem. Magda Lupakowa jest leśniczką. O psim zaprzęgu marzyła od dzieciństwa, które spędziła w górskiej leśniczówce. – Od najbliższych sąsiadów dzieliły nas trzy kilometry. Zimą widać było świeże ślady wilków. Do tego pokochałam książki przygodowe, szczególnie Londona – wspomina. - Otoczenie sprawiło, że powstało marzenie. Spełniłam je kilkadziesiąt lat później.
Jarosław Kemuś i Andrzej Ratymirski najchętniej trenują w lesie. – Nie wyobrażam sobie jazdy gdzie indziej – mówi pan Jarosław. Jako leśnik postrzega jednak kwestię wjazdu zaprzęgiem do lasu wieloaspektowo. – Powinniśmy powiadomić o tym zamiarze gospodarza terenu, najczęściej leśniczego – tłumaczy. – Dowiemy się wtedy kiedy i gdzie będziemy mogli poruszać się po lesie bezpiecznie.
Maszer, sled i stake-out
Przygodę z zaprzęgami należy zacząć od psa. – Ktoś mądry powiedział, że huskyego się albo w ogóle nie ma, albo ma się ich kilka – mówi z uśmiechem pan Jarosław. Dlatego należy się przygotować na to, że stadko szybko się powiększy. Właściciele psów zwracają uwagę na to, że przed kupnem pierwszego, należy daną rasę poznać, pojechać na zawody, do hodowli, spotkać się z właścicielem zaprzęgu. Należy pamiętać, że psy to nie rzeczy, które można odstawić na bok. Pani Magdalena zwróciła się po poradę do wicemistrzyni świata. – Nauczyła mnie wszystkiego, przede wszystkim właściwego użycia sprzętu. Wiele też dowiedziałam się pracując podczas zawodów jako jej pomocnik.
- Psy wchodzące w skład zaprzęgu tworzą kennel. Ubiera się je w indywidualnie dopasowane szelki - ważne, żeby zwierzęciu nie zaszkodzić. Do nich podpina się sanki, czyli sled, lub - jak nie ma śniegu - wózek. Ceny sprzętu, tak jak we wszystkich sportach, są zróżnicowane. Można go kupić w profesjonalnych sklepach lub wykonać samodzielnie. Przeciętnie kosztuje tyle, co sprzęt narciarski – mówi Andrzej Ratymirski.
Jarosław Kemuś podkreśla, że husky mają zaprzęgi we krwi i z niecierpliwością czekają na start. Psa nie wolno do niczego zmuszać, ma czerpać z wysiłku radość i satysfakcję. – Każdy maszer powinien wiedzieć, czy jego pies się garnie się do biegu, czy tego nie lubi. Zdarzają się i takie wyjątki – tłumaczy.
Od skłonności czworonoga do biegania zależy też długość szkolenia. Zaczyna się od nauki posłuszeństwa. – To bardzo ważne, bo psi zaprzęg prowadzi się tylko głosem – dodaje pani Magda.
Psów nie wolno poganiać, ciągnąć ani zmuszać do biegu. Maszer może w trakcie zawodów startować w wielu wyścigach, one - nie. Po biegu powinny być nakarmione, nagrodzone za wykonaną pracę i odstawione na zasłużony wypoczynek do stake out, czyli przestrzeni dla nich przeznaczonej.
Należy pamiętać o ustaleniu „ w stadzie" odpowiedniej hierarchii. – W obecności psów jem pierwszy, odwiedzający nas gość wita się najpierw ze mną – mówi pan Jarosław. – To czyni ze mnie samca alfa, psy to czują. Bez takiego poważania, można mieć z nimi kłopoty.
Hawk, Fado i Essuna
Oficjalnie uznaje się, że do sanek najlepiej nadają się psy ras północnych: syberian husky, alaskan malamut, pies grenlandzki i samojed.
Mimo różnic w wyglądzie, rasy te mają wiele cech wspólnych. Są wytrzymałe, niewrażliwe na mrozy, dobrze wykorzystują pokarm i szybko regenerują siły. Do ciężkich warunków życia dostosowały się dzięki specyficznej budowie ciała: obfite ciepłe futro i małe stojące uszy pozwalają ograniczyć straty ciepła.
- Husky to psy pierwotne. Mają bardzo silny instynkt stadny, zachowaniem przypominają wilki – mówi pan Jarosław. To pozostałość po trybie życia przodków. Łapane jesienią, zimą ogrzewały człowieka i służyły mu w zaprzęgach. Wiosną żyły na wolności i musiały wyżywić się same. Dlatego jedzą praktycznie wszystko, nawet mrożoną marchewkę. Cechuje je też umiejętność współpracy, zamiłowanie do ciągnięcia sanek i, po prostu, chęć do wysiłku. Wystarczy popatrzeć na zaprzęgi przed startem – psy się wiercą, niecierpliwią, są pełne radości.
Do zawodów dopuszczane są również tzw. greye, czyli mieszanki chartów z wyżłami. – Właściwie do sanek nadaje się każdy pies ważący powyżej dwunastu kilogramów – twierdzi Andrzej Ratymirski. Jarosław Kemuś nie widzi przeciwwskazań do tego, żeby zwykły kundel biegał w zaprzęgu. – Musi być widać, że garnie się do sanek, nie ucieka przed szelkami, a bieg sprawia mu przyjemność – dodaje.
Wszyscy podkreślają, że w psich zaprzęgach nie jest najważniejszy drogi sprzęt i najnowszej generacji wózki czy sanki. – Można jeździć byle czym – twierdzi pani Magda. – Najważniejsze, żeby się ruszyć. Poczuć wolność, mknąc przez zaśnieżony las.
Najnowsze aktualności
Zbieranie śmieci pomysłem na życie - czyli słów kilka o pozytywnie zakręconym człowieku
Zbieranie śmieci pomysłem na życie - czyli słów kilka o pozytywnie zakręconym człowieku
Pan Janusz zbierający śmieci
najczęściej znajdywane przez Pana Janusza śmieci
śmieci w lesnictwie Role w dole po sadzonkach
Śmieci w leśnictwie Zilein spakowane do big-bagów
Las daje nam wiele korzyści: produkuje tlen, oczyszcza powietrze, jest miejscem uprawiania sportów, obdarowuje nas bogactwem grzybów, jagód, ziół, dostarcza drewna, pomaga nam się odprężyć, jest miejscem życia wielu gatunków roślin i zwierzą, które tak lubimy podziwiać podczas spacerów, reguluje gospodarkę wodną, kształtuje nasz krajobraz. Korzyści jakie czerpiemy z lasu można by wymieniać długo… A co my dajemy lasom od siebie? Chyba naszym najbardziej zauważalnym „darem” są wszechobecne śmieci. Ich widok na leśnej polanie, wzdłuż dróg czy na parkingach leśnych zaczyna być codziennością. Niestety pod pojęciem „śmieci” kryją się nie tylko plastikowe butelki, szkoło czy makulatura. Coraz częściej bowiem znajdujemy w lesie śmieci większego kalibru typu: lodówki, telewizory, stare płytki kuchenne, części samochodowe, opony, bańki z chemikaliami. W tym zakresie pomysłowość ludzka nie zna granic. Niektórzy żartują nawet, że z tych śmieci można by urządzić swoje mieszkanie.
Co kieruje ludźmi wywożącymi śmieci do lasu niejednokrotnie spędza sen z powiek leśnikom. Czy tacy ludzie uważają, że w lesie to wyparuje? Rozłoży się w tempie prędkości światła? Może niektórzy wierzą, że zwierzęta wykorzystają je do meblowania swoich nor? A może po prostu wynieśli takie zachowanie z domu? Pomyślmy tylko jacy byli byśmy oburzeni i zdenerwowani, gdyby sąsiad podrzucił nam swoją starą lodówkę na podwórko. Byłoby to dla nas nie do zaakceptowania. A przecież las jest naszym wspólnym „podwórkiem”. Śmiecąc w nim, śmiecimy sami sobie.
Na szczęście nie wszyscy ludzie dopuszczają się takich karygodnych czynów. Większość z nas wie co to znaczy kosz na śmieci i jak się z niego korzysta. A do lasu idąc na spacer czy grzyby, nie zostawiając po sobie żadnych „pamiątek”.
Trafiają się i takie zakręcone osoby, które zbierają śmieci z lasu dla frajdy. Fakt, że zrobiły coś dobrego daje im dużo radości i satysfakcji. Osoby takie zasługują na szczególną uwagę i podziw, ponieważ zazwyczaj robią to zupełnie bezinteresownie.
Nadleśnictwo Trzebielino ma to szczęście, że na naszych terenach mieszka właśnie taka pozytywnie zakręcona osoba. To Pan Janusz, który prawie codziennie zbiera śmieci z lasów naszego Nadleśnictwa. Nikt go o to nie prosi, nie płaci mu za to. Mało tego, Pan Janusz poświęca na to swój wolny czas, który mógłby przecież spędzić przed telewizorem czy swoim ogrodzie.
Pewnego razu, gdy udało się nam go spotkać w lesie (oczywiście był uzbrojony w worki na śmieci i rękawiczki) zamieniliśmy z nim kilka słów. Pan Janusz opowiedział nam, że zbiera śmieci już od kilku lat. To poniekąd jego sposób na życie; pewien rodzaj sportu – bo w nogę już nie może grać. Nasz rozmówca po wszystkich lasach Nadleśnictwa – nawet tych najbardziej odległych kompleksach - przemieszcza się na swoim starym rowerze, który czasami go zawodzi i zdarza się, że trzeba go pchać poboczem drogi do domu ładnych kilka kilometrów. „Dziennie robię od kilku do nawet 20 kilometrów. Wczoraj np. zrobiłem 17 km. Zazwyczaj krokomierz pokazuje mi od 15 do 25 tysięcy kroków plus jeszcze to co przejadę na rowerze” – mówi Pan Janusz. Swoją drogą, patrząc na wyniki naszego rozmówcy, możemy uznać zbieranie śmieci za całkiem dobry sport! Coraz popularniejsze są grzybobrania więc może czas zorganizować śmieciobranie.
Nasz bohater zapytany przez nas o to, czy na przestrzeni ostatnich lat śmieci w lesie przybywa odparł, że jest to ciężkie do stwierdzenia, ponieważ zdarza mu się znaleźć takie śmieci, po których widać, że leżą w lesie już od kilku lat, ale są też i takie, które pojawiają się w miejscach niedawno przez niego posprzątanych. Na pewno można stwierdzić, że śmieci jest mnóstwo.
Pan Janusz nie liczył ile kilogramów śmieci już zebrał, ale przypuszczamy, że było by ich już setki kilogramów „W tym sezonie – który Pan Janusz rozpoczął dosłownie kilkanaście dni przed naszą rozmową – zebrałem już 60 worków 120 litrowych. Najwięcej śmieci jest przy drogach, zwłaszcza przy przelotówkach, a jak jeszcze niedaleko jest McDonald to śmieci jest nie do przerobienia. W lesie też najwięcej śmieci jest przy drogach leśnych albo pochowanych gdzieś w świerkach”. Ogromne wrażenie zrobił na nas Pan Janusz tym, że śmieci widział już z odległości kilkudziesieciu metrów, nawet takie najmniejsze papierki, które dla nas w ogóle nie były widoczne. „Śmieci dostrzegam z 30-40 metrów, ale niestety na tyle hektarów lasu nie jestem w stanie zajrzeć wszędzie, by te śmieci zebrać. Mam tylko nadzieję, że będzie czyściej”.
Pan Janusz zapytany czego jest najwięcej odparł: „Najwięcej jest plastików, butelek po tanim winie, puszek. Opony zdarzają się rzadko. Najdziwniejsze śmieci jakie znalazłem to kineskopy, spojlery, pampersy, nawet bańki z paliwem, płytki ściągnięte ze ścian. Niestety worka z pieniędzmi nie udało mi się jeszcze znaleźć” – śmiech. Wśród śmieci, które znajduje nasz bohater wymienia także odpady kuchenne – ma tu na myśli obierki po warzywach „Ludzie wyrzucają te obierki w zawiązanych reklamówkach. Po co?! Przecież można to wyrzucić luzem i zwierzyna chętnie takie świeże obierki zje. Jak znajduję takie rzeczy to zawartość wysypuje, a reklamówkę zabieram. Bo to plastik”.
Zapytaliśmy także Pana Janusza, czy jest w stanie określić, kiedy śmieci jest najwięcej – czy jest to okres wakacji a może grzybobrania? „Ciężko powiedzieć. Najlepiej śmieci widać wczesną wiosną – to najlepszy okres na sprzątanie. Latem, kiedy trawa urośnie śmieci już tak dobrze nie widać”. W takim razie, wracając do naszego pomysłu śmieciobrania, najlepiej było by organizować takie akcje wiosną. Ciekawe, czy na takie zwody byli by chętni. Kto wie, może kiedyś spróbujemy i Nadleśnictwo Trzebielino będzie poniekąd sławne ze względu na swój pionierski pomysł.
Postanowiliśmy zapytać także, czy według naszego bohatera rozmowy, jest coś co skłoni ludzi by nie wywozili śmieci do lasu? „Nie. Taka już nasza mentalność. Nawet, gdy niedaleko stoi śmietnik, to i tak w koszu jest śmieci mało, a wokół niego pełno”.
Prace Pana Janusza można porównać do prac syzyfowych. Dzisiaj Pan Janusz posprząta a jutro śmieci są z powrotem. Czy to Pana nie zniechęca? Ile można robić w kółko to samo nie widząc efektów? „Zniechęca. Chciałbym mieć taką satysfakcję, że jak już podniosę te śmieci, to będzie już czysto. Ale niestety tak nie jest. Jeżeli widzę śmieci, to choćbym nie chciał to i tak podniosę. Po prostu nie mogę przejść obojętnie”.
Zapytaliśmy również naszego rozmówcę, o to czy złapał kiedyś kogoś na gorącym uczynku – jak podrzucał śmieci do lasu. „Nikogo nie złapałem na gorącym uczynku. Myślę, że ze względu na porę, w której zbieram śmieci – koło południa. Ludzie zazwyczaj wtedy siedzą w pracy. A śmieci pewnie wywożą popołudniu. Czasami kiedy ktoś mnie widzi z tymi workami pełnymi śmieci, to aż mi trochę głupio, bo nie wiem czy ten ktoś sobie nie pomyśli, że to ja te śmieci wyrzucam."
„ Bardzo się w to wciągnąłem. Mam nadzieję, że takich zakręconych ludzi będzie jak najwięcej. Jakby mnie ktoś kiedyś zapytał po co to robię, powodów miał bym dużo. Wystarczy, że kawałek się przejdę, coś zobaczę i już mam nową wersję”. A jak brzmi wersja na tą chwilę? „Idąc torem religijnym „Ziemie czynić dostępną”. Jeżeli tak będziemy dalej działać, to sami wykończymy tą planetę”.
Pan Janusz to taki dobry duch trzebielińskich lasów. Życzymy sobie, żeby takich ludzi było jak najwięcej. Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego krótkiego wywiadu wiele osób weźmie sobie do serca pracę i starania Pana Janusza. Róbmy tak, żeby nasz bohater miał coraz mniej śmieci do zbierania i w końcu czerpał pełnię satysfakcji, że jego praca nie idzie na marne.
Nie dość, że takich „małych wysypisk” z którymi na co dzień walczą leśniczowie i Pan Janusz jest całe mnóstwo, to jeszcze gdyby tego było mało, całkiem niedawno w naszych lasach miały miejsce dwa przypadki wywiezienia ogromnych hałd śmieci. Pierwszym przypadkiem były śmieci znalezione w czerwcu ubiegłego roku w leśnictwie Role. Sprawca wyrzucił całkiem pokaźną ilość części wyposażenia samochodowego: karoseria, części samochodowe, opony, tapicerka samochodowa itp. do dołu po sadzonkach. Sprawca na szczęście został ustalony. Złożony również został wniosek do sądu rejonowego w Miastku o ukaranie sprawcy – sprawa w toku. W drugim przypadku, śmieci zostały podrzucone w leśnictwie Zielin. Były to odpady tego samego typu jak w pierwszym przypadku, jednak tym razem zapakowane były one w kilka worków typu big-bag. Aktualnie trwa ustalanie sprawcy.
Pamiętajmy, że las jest naszym wspólnym dobrem. Dbajmy o niego tak, jak potrafimy najlepiej. A śmieci zostawiajmy w koszach, a nie w krzakach!
Dorota Witka-Jeżewska
